Πέτρες στη χολή- Χολολιθίαση

Οι πέτρες στη χολή, όπως είναι πιο γνωστή η χολολιθίαση, είναι ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα υγείας που μπορεί να αντιμετωπίζει κάποιος. Σύμφωνα με έρευνες, το ποσοστό πέτρας στη χολή σε ενήλικες στην Ευρώπη ανέρχεται στο 10% με συνεχώς αυξανόμενους ρυθμούς. Τα ποσοστά αυτά κατατάσσουν την ασθένεια στις πλέον κοινές πεπτικές νόσους που χρειάζονται εισαγωγή στο νοσοκομείο. Ακολουθούν μερικές βασικές πληροφορίες για να ξεκαθαριστεί η «ταυτότητα» της συγκεκριμένης πάθησης.

Τι είναι οι πέτρες στη χολή (χολολιθίαση), πώς σχηματίζονται και σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται;

Προτού αναφερθούμε στα αίτια, τα συμπτώματα και τη θεραπεία για τις πέτρες στη χολή, ας δούμε τι είναι μία πέτρα στη χολή. Οι πέτρες στη χολή ή χολόλιθοι, όπως λέγονται αλλιώς, είναι μικρές σκληρές μάζες (πέτρες ή σβώλοι), οι οποίες αναπτύσσονται στη χοληδόχο κύστη.

Πώς δημιουργείται, όμως, μία πέτρα στη χολή; Στην αρχή της δημιουργίας τους υπάρχει είτε λάσπη, είτε ψευδοπολύποδες ή μία μικρή πέτρα στη χολή, που σιγά-σιγά θα μεγαλώσει σε μέγεθος, ενώ στην πορεία θα έχουμε ακόμα μεγαλύτερο αριθμό πετρών.

Οι χολόλιθοι σχηματίζονται είτε από χοληστερόλη, είτε από χολερυθρίνη, ουσίες που βρίσκονται στα κύτταρα των ιστών του σώματος και στο αίμα. Αιτία της δημιουργίας τους μπορεί να είναι η χημική ανισορροπία που σχετίζεται με τις ουσίες αυτές, στη χοληδόχο κύστη. Σε μερικούς ανθρώπους συναντάται ο συνδυασμός των δύο παραπάνω ειδών. Οι χολόλιθοι διακρίνονται σε δύο τύπους, οπότε προκύπτουν οι πέτρες χρωστικών ουσιών και οι πέτρες χοληστερόλης.

Τι είναι και πού βρίσκεται η χολή; Ποιος ο ρόλος της χοληδόχου κύστης;

Είναι σημαντικό, στο σημείο αυτό, να ξεκαθαρίσουμε τι είναι η χολή, την οποία συχνότατα αναφέρουμε όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τη χοληδόχο κύστη. Η χοληδόχος κύστη είναι το ανθρώπινο όργανο σε σχήμα αχλαδιού που βρίσκεται στην κάτω δεξιά πλευρά της κοιλιακής περιοχής, με βασικό ρόλο τη συγκέντρωση της χολής. Σκοπός της είναι η συμπύκνωση και η έκκρισή της για την απορρόφηση και την πέψη του λίπους, που καταναλώνουμε στη διατροφή μας.

Η χολή, λοιπόν, είναι το υγρό που εκκρίνεται από τα κύτταρα του ήπατος και ρέει μέσα από τον χοληδόχο πόρο στο δωδεκαδάκτυλο, το οποίο συγκεντρώνεται από τη χοληδόχο κύστη για να διενεργηθούν οι κινήσεις που προαναφέραμε.

Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν τις πέτρες στη χολή;

Τα ακριβή αίτια της δημιουργίας χολόλιθων, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν είναι γνωστά. Περισσότερο μπορούμε να κάνουμε λόγο για κάποιους παράγοντες, οι οποίοι σχετίζονται με την εμφάνιση της χολολιθίασης, οι οποίοι συνοπτικά είναι:

• η κληρονομικότητα
• η παχυσαρκία
• ο διαβήτης
• η απότομη απώλεια βάρους
• η ηλικία
• η διατροφή που είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά

Ένας ακόμη παράγοντας που φαίνεται ότι προδιαθέτει τις πέτρες στη χολή είναι το φύλο, καθώς οι πέτρες στη χολή εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα σε γυναίκες παρά σε άντρες, εξαιτίας των διάφορων μεταβολών στις ορμόνες τους.

Τι συμπτώματα εμφανίζουν οι πέτρες στη χολή και τι μπορούν να προκαλέσουν;

Οι πέτρες στη χολή (χολόλιθοι) ενδέχεται να ποικίλουν σε μέγεθος. Σε κάθε περίπτωση όμως, μπορούν να φράξουν τα χοληφόρα αγγεία, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί χολή στη χοληδόχο κύστη και φλεγμονή. Η φλεγμονή εκδηλώνεται με πόνο στην πάνω δεξιά πλευρά της κοιλιάς, κάτι που ονομάζεται χοληφόρος κολικός.

Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου η χολολιθίαση είναι ασυμπτωματική. Το γεγονός αυτό ισχύει τουλάχιστον για 2 στις 3 περιπτώσεις.

Όταν όμως εκδηλώνεται, μερικά από τα συμπτώματα μπορεί να είναι τα παρακάτω:

• πόνος στην κοιλιά (διάρκειας μερικών λεπτών ή ακόμα και λίγων ωρών)
• διάφορες διαταραχές της πέψης/η δυσπεψία
• ρεψίματα
• φουσκώματα
• ναυτία
• εμετός
• πυρετός
• ίκτερος

Όταν ο ασθενής εμφανίσει ένα ή περισσότερα από τα συμπτώματα αυτά, πρέπει να συμβουλευτεί έναν γιατρό το συντομότερο, πριν προβεί σε οποιαδήποτε άλλη ενέργεια.

Ποιες επιπλοκές προκαλούν οι πέτρες στη χολή;

Οι πέτρες στη χολή (χολολιθίαση) ενδέχεται να δημιουργήσουν μία σειρά από επιπλοκές, ειδικά αν ο ασθενής αμελήσει να επισκεφθεί τον ειδικό χειρουργό. Οι συνηθέστερες από αυτές είναι:

• χολοκυστίτιδα
• ίκτερος
• παγκρεατίτιδα
• οξεία χολοκυστίτιδα
• χοληδοχολιθίαση
• καρκίνος της χοληδόχου κύστης

Τι είναι η χολοκυστίτιδα;

Η χολοκυστίτιδα αποτελεί μία από τις πιο συνήθεις επιπλοκές της χολολιθίασης, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως. Αποτελεί μία πάθηση, η οποία χαρακτηρίζεται από φλεγμονή της χοληδόχου κύστης, λόγω της απόφραξης του κυστικού πόρου. Το αποτέλεσμα είναι να εμποδίζεται η παροχέτευση της χολής, με συνέπεια την αύξηση πίεσης σε αυτή.

Η χολοκυστίτιδα χαρακτηρίζεται από πόνο, πυρετό, ναυτία και εμετό. Η διάγνωσή της γίνεται με την απαραίτητη γενική εξέταση αίματος και το υπερηχογράφημα. Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπιστεί περιλαμβάνει οπωσδήποτε εισαγωγή του ασθενή στο νοσοκομείο.

Πώς γίνεται η διάγνωση για τις πέτρες στη χολή;

Η διάγνωση της χολολιθίασης είναι συνήθως ένας συνδυασμός δύο βασικών εξετάσεων. Από τη μία πλευρά, γίνεται το απαραίτητο υπερηχογράφημα για την εύρεση των χολόλιθων και, από την άλλη πλευρά, οι γενικές εξετάσεις αίματος μπορεί να κριθούν αναγκαίες για την εύρεση τυχόν φλεγμονής ή επιπλοκών της λιθίασης στο συκώτι ή στο πάγκρεας.

Πέτρες στη χολή: Θεραπεία

Για να υπάρξει θεραπεία για τις πέτρες στη χολή, είναι δεδομένο πως αυτές θα πρέπει να αφαιρεθούν. Πώς φεύγουν, λοιπόν, οι πέτρες;

Φαρμακευτική αγωγή

Η φαρμακευτική αγωγή σε περιπτώσεις χολολιθίασης φαίνεται ότι έχει ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά επιτυχίας και αποτελεσματικότητας.

Αποβολή από τον οργανισμό

Συχνά, οι ασθενείς αναρωτιούνται αν υπάρχει περίπτωση οι πέτρες να αποβληθούν με κάποιον τρόπο από τον οργανισμό. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι πως, δυστυχώς, ο ανθρώπινος οργανισμός αδυνατεί να αποβάλει από μόνος του τις πέτρες στη χολή.

Χειρουργική επέμβαση

Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης με χειρουργική επέμβαση, τη λεγόμενη χολοκυστεκτομή, αποτελεί τη συνηθέστερη και ασφαλέστερη θεραπεία που συνιστάται για περιπτώσεις ασθενών με πέτρες στη χολή, πιο ήπιας μορφής ή για πέτρες που ξεπερνούν ακόμα και τα 2 εκατοστά. Όταν ο χειρουργός καλείται να αντιμετωπίσει κάποια σοβαρή φλεγμονή, η ανοιχτή επέμβαση είναι η σωστή χειρουργική επέμβαση. Σε κάθε άλλο περιστατικό ασθενή με πέτρες στη χολή, η χολοκυστεκτομή γίνεται λαπαροσκοπικά (Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή).

Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί πως η αφαίρεση της χολής δεν έχει καμία επίπτωση στην μετέπειτα ζωή και υγεία του ασθενή. Οι μετεγχειρητικές επιπλοκές είναι σπάνιες, οπότε ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες σε διάστημα λίγων ημερών, συνήθως 4-5. Για τους λόγους αυτούς , η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως αποτελεί την πλέον κατάλληλη και ασφαλέστερη θεραπεία για την αντιμετώπιση της χολολιθίασης.

Γιατί να επιλέξω την Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή;

Η πιο συνηθισμένη και διαδεδομένη μορφή επέμβασης είναι η Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή, όπως προαναφέρθηκε. Πιο συγκεκριμένα, η συγκεκριμένη επέμβαση συστήνεται στις περισσότερες περιπτώσεις ασθενών με πέτρες στη χολή, καθώς υπερτερεί σε διάφορα σημεία έναντι κάθε άλλης μεθόδου. Η επέμβαση γίνεται υπό γενική αναισθησία και παρουσιάζει μία σειρά από σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως αυτά που θα αναλύσουμε στη συνέχεια.

Όσον αφορά την ανάρρωση του ασθενή, αυτή είναι πολύ πιο γρήγορη σε σχέση με την κλασική χειρουργική. Οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν στο σπίτι τους μετά το πέρας της μίας ημέρας. Η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες είναι, επίσης, άμεση. Η πλειονότητα των ασθενών μπορεί να επιστρέψει στην εργασία μέσα σε τρεις με τέσσερις μέρες μετά την επέμβαση, ανάλογα με τη φύση της δουλειάς.

Αναφορικά με τον μετεγχειρητικό πόνο που ενδεχομένως παρουσιαστεί, αυτός είναι ελάχιστος. Τέλος, ο χειρουργός αποφεύγει τις μεγάλες τομές, αφήνοντας τον ασθενή με τέσσερα μόνο μικρά σημάδια.

Προεγχειρητικός έλεγχος για πέτρες στη χολή

Πέρα από τις απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα και γενική εξέταση αίματος), υπάρχουν κάποιες εξετάσεις ως μέρος του προεγχειρητικού ελέγχου οι οποίες είναι οι κάτωθι :

• βιοχημικός-ηπατολογικός έλεγχος (σάκχαρο, ουρία, κρεατινίνη, τρανσαμινάσες, γGt, αλκαλική φωσφατάση, χολερυθρίνη)
• έλεγχος πηκτικότητος (Χρόνος προθρομβίνης-INR, και APTT)
• καρδιολογικός έλεγχος (ΗΚΓ και καρδιολογική εκτίμηση και αν χρειαστεί υπερηχογράφημα-tripplex καρδίας)
• ακτινογραφία θώρακος και αν χρειαστεί πνευμονολογική εκτίμηση και σπιρομέτρηση

Οδηγίες για την προετοιμασία της επέμβασης

Μια μέρα πριν την επέμβαση,  καλό θα ήταν να ακολουθήσετε τις εξής συμβουλές:

• Αποφύγετε να φάτε ή να πιείτε μετά τα μεσάνυχτα.
• Κάντε μπάνιο την προηγούμενη νύχτα ή το πρωί της ημέρας του χειρουργείου.
• Αν έχετε πρόβλημα δυσκοιλιότητας, συμβουλευτείτε τον χειρουργό σας για την προετοιμασία μέσω κλύσματος ή κάποιας αντίστοιχης ενέργειας.
• Αν λαμβάνετε φάρμακα σε καθημερινή βάση ενημερώστε τον χειρουργό σας, για την ορθότερη καθοδήγησή σας ως προς τη λήψη τους.
• Αν παίρνετε για κάποιο λόγο ασπιρίνες, αντιπηκτικά ή φάρμακα για αρθρίτιδα πρέπει να συζητήσετε με τον χειρουργό σας για τον κατάλληλο χρόνο που θα πρέπει να διακόψετε τα φάρμακα πριν την επέμβαση.

Πρόληψη: Ποιες ενέργειες μπορούν να αποτρέψουν τη δημιουργία πετρών στη χολή;

Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ευθύς εξαρχής πως η πρόληψη δεν εγγυάται απαραίτητα και τη μη δημιουργία πετρών στη χολή. Αυτό που μπορούν να κάνουν τα μέτρα πρόληψης σε σχέση με τις πέτρες, είναι να μειώσουν τον κίνδυνο δημιουργίας χολόλιθων ή την εμφάνιση διαφόρων σχετικών ασθενειών.

Ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι μέσω της υγιεινής διατροφής συνδυασμένη, φυσικά, με τακτική σωματική άσκηση. Ως σωστή και υγιεινή διατροφή για την περίπτωση των πετρών χαρακτηρίζουμε την πλούσια σε φρούτα και λαχανικά.

Επιπλέον, η κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και υγιή λίπη, λιγότερους καθαρισμένους υδατάνθρακες και λιγότερη ζάχαρη είναι βασικός κανόνας της διατροφής που θα σας δοθεί. Ωστόσο, πριν από οποιαδήποτε διατροφική αλλαγή, η συμβουλή ενός γιατρού είναι απολύτως απαραίτητη, καθώς η δίαιτα με χαμηλές θερμίδες μπορεί να προκαλέσει γρήγορη απώλεια βάρους και να αυξήσει τον κίνδυνο δημιουργίας χολόλιθων.

Σε κάθε περίπτωση, οι πέτρες στη χολή είναι μια ασθένεια που μπορεί να διαγνωσθεί και να αντιμετωπιστεί εύκολα και με επιτυχία. Σε αυτή θα συμβάλλει η επιλογή ενός εξειδικευμένου και έμπειρου γιατρού σε συνδυασμό με τον προηγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό, που θα έχει στη διάθεσή του.

O Διευθυντής Γενικής Χειρουργικής Ιατρικού Κέντρου Αθηνών Ψυχικού και Γενικός Χειρουργός  Δρ. Δημήτρης Ζησιάδης είναι μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας, καθώς και του Βασιλικού Κολεγίου Χειρούργων του Λονδίνου. Διαθέτει μεγάλη εμπειρία, καθώς έχει λάβει μέρος σε πλήθος επεμβάσεων για εγχείρηση χολής.

Βρίσκεται στη διάθεσή σας για την έγκαιρη διάγνωση της χολολιθίασης, τις ανάλογες κατευθυντήριες γραμμές για τη σχετική επέμβαση και για κάθε απαραίτητη πληροφορία. Επικοινωνήστε μαζί μας για να κλείσετε το ραντεβού σας.